Havayolu Terimleri Sözlüğü

A (ALFA)

ABN- Aeredrome Beacon (Havaalanı işaret ışığı)

ACC- Area control Centre or Area control (Saha kontrol merkezi veya Saha kontrol)

ACFT-A/C Aircraft (Uçak)

ACN - Aircraft Classification Number (Uçak sınıflandırma numarası)

AD-A/D Aedrome (Havaalanı)

ADF - Automatic Direction-Finding equipment (Otomatik yön bulma cihazı)

ADIZ- Air Defence Identification Zone (Hava savunma tanıtma bölgesi)

ADNC - Air Defence Notification Center (Hava savunma bildirim merkezi)

ADR - Advisory Route (Tavsiyeli yol)

ADS- Ads Air Defence Sector (Hava Savunma bölgesi)

ADZ- Adz Advise (Tavsiye etmek)

AF- - Audio Frequency (Ses frekansı)

AFB- - Air Force Base (Hava Üssü)

AFC- - Automatic Frequency Control (Otomatik frekans kontrolu)

AFIL- - Flight Plan Filled in the Air (Havada doldurulan uçuş planı)

AFIS- - Aerodrome Flight Information Service (Havaalanı uçuş bilgi servisi)

AFIS- - Automated Flight Inspection System (Otomatik uçuş kontrol sistemi)

AFS- - Aeronautical Fixed Service (Sabit Havacılık Servisi Hizmet)

AFI- - After (Sonra)

AFTN- - Aeronautical fixed Telecommunication Network (Sabit Havacılık Haberleşme Şebekesi)

AGA- - Aerodrome, Air Rootes and Ground aids (Havaalanı, hava yolları ve yer yardımcıları)

AGL- - Above Ground Level (Arazi seviyesinden olan yükseklik)

AIC- - Aeronautical Information Circular (Havacılık Enformasyon (bilgileri) tamimi)

AIP- - Aeronautical Information Publication (Havacılık Enformasyon (Bilgileri) yayını)

AIRAC- - Aeronautical Information Regulation ve control (Havacılık bilgileri düzen ve denetimi)

AIS- - Aeronautical Information services (Havacılık Enformasyon Hizmetleri)

ALERFA- - Alert Phase (Alarm hali)

ALS- - Approach Light System (Yaklasma ışık sistemi)

APRON - Bir havaalanında uçakların parklandırılmaları, akaryakıt ikmalleri, yolcu, yük, posta ve kargonun indirme ve bindirilme işlemleri ve bakımlarının yapılabilmesi için ayrılmış sahalardır.


APRON MEMURU: (Airfield Operation Assistant) İnen uçakların park pozisyonlarını düzenleyen, kurallara uymayan uçakları da rapor eden, apron kullanımını fiziken takip eden, havaalanı memuru.

ARINDIRILMIŞ SAHALAR - Dışhatlara açık havaalanlarında yolcuların giriş ve çıkış yapmadan önce gümrük mevzuatı açısından beyan ve kontrol işleminden sonra alındıkları, aynı zamanda yurt dışından gelerek gümrüğe girmeden aynı ülkenin veya başka bir ülkenin diğer havaalanına gidecek yolcunun uçağa binmeden önce alındıkları ve gümrük olarak izole edildikleri salonlardır

ALT- -alt- Altitude (İrtifa)

ALTN- - Alternate (Yedek)

AOC- - Air Operation Centre (Hava hareket merkezi)

AP-A/P- - Airport (Hava Limanı)

APP-App- - Approach Control Office or Approach Control (Yaklaşma Kontrol Ofisi veya yaklaşma kontrol)

ARP- - Aerodrome Referance Point (Meydan referans noktası)

ARR- - Arrival (Varış)

ATA- - Actual Time of Arrival (Gerçek varış zamanı)

ATC- - Air Traffic Control (Hava Trafik Kontrol)

ATCC- - Air Traffic Control Center (Hava Trafik Kontrol Merkezi)

ATD- - Actual Time of Departure (Gerçek kalkış zamanı)

ATFM- - Air Traffic Flow Management (Hava trafik akışı yönetimi)

ATFMU- - Air Traffic Flow Management Unit (Hava trafik akışı yönetim birimi)

ATN- - Aeronautical Telecommunication Network (Havacılık Haberleşme Şebekesi)

ATS- - Air Traffic Services (Hava Trafik Hizmetleri (Servisleri))

AH- - Air Warning (Hava ihbarı (Alarm))

AHACS- - Airborne Warning and Control System (Havadan ihbar ve kontrol Sistemi )

AWY- - Airway (Hava yolu )

AWOS- - Automatic Weather observation System (Otomatik Hava Gözlem Sistemi )

SAYFA BAŞI

B (BRAVO)

BCSI- - Broadcast (Radyo yayını)

BDRY- - Boundary (Sınır)

BEA- - British European Airways (İngiliz Avrupa Hava Yolları)

SAYFA BAŞI

C (CHARLIE)

CAA- - Civil Aviation Authority (Sivil Havacılık Otoritesi)

CAT- - Category (Kategori, sınıflandırma)

CAVOK- - Ceiling and Visibility OK (Meteorolojik tavan ve görüş elverişli olması)

CEAC- - Committee For European Airspace Coordination (Avrupa Hava Sahası)

CIDIN- - Common ICAO Data Interchange Network ICAO (Müşterek (ortak) bilgi alışveriş şebekesi)

CIV- - Civil (Sivil, Devlete ait)

CL- - Center-line (Merkez hattı (pist merkez hattı))

CLSD- - Closed (Kapalı)

CNL- - Cancel or Cancelled (İptal veya iptal edilmiş)

COM- - Communication (Haberleşme)

COMINT- - Communication Intelligence (Muhabere İstihbaratı)

COP- - Change-Over Point (Değiştirme Noktası(Uçak alıcısının başka bir istasyona ayarlama noktası))

CPL- - Current Flight (Plan Geçerli Uçuş Planı)

CTR- - Control Zone (Kontrol Bölgesi)

CNS- - Communications, Navigation and Surveillance (Muhabere, Seyrüsefer ve gözetim)

CAFE BAR - Hazır yiyecek ve içecek satışı için ayrılmış bölüm.
CHANGE OFİSİ - Döviz işlemleri yapılan bürolardır.
CHARTER TERMİNALİ - Tarifeli yada düzenli seferler dışında gerçekleşen uçuslarla seyahat eden yolcular için ayrılmış terminal binası.
CHECK-IN - Havaalanı Terminallerinde, havayolu veya yer hizmet kuruluş görevlilerinin, yolcuların bilet, bagaj işlem ve kontrollerini yapmaları anlamındadır.
CHECK-IN KONTUARI - Terminallerde yolcuların giriş (check-in) işlemlerinin yapıldığı, donanımlı masalardır.
CHECK-IN SALONLARI - Terminallerde check-in (giriş) kontuarlarının toplu halde bulunduğu bölümlerdir.
CIP YOLCU: Önemli iş adamı, Ticari öneme haiz kişi.

SAYFA BAŞI

D (DELTA)

DUTY FREE SHOP - Havaalanlarında gümrük vergisi alınmadan alış-veriş yapılan dükkanlardır

D/F- - Direction Finder (İstikamet bulucu)

DEP- - Departure (Kalkış)

DEST- - Destination (Gidilecek yer (Hedef))

DFTI- - Distance from touchdown indicator (Teker koyma noktasından uzaklık göstergesi)

DLA- - Delay (Gecikme)

DME- - Distance measuring Equipment (Mesafe ölçme cihazı)

DSE- - Double side band (Çift kenar band)

DIG- - Date Time Grup (Tarih saat grubu)

DUPE- - Duplication Ikinci kere (Mükerrer)

DVOR- - Doppler VOR Doppler VOR (Mania yansımalaıinda daha az Etkilenen, anten sistemi geliştirilmiş VOR)

SAYFA BAŞI

E (ECHO)

EANPG- - European Air Navigation Planning Group (Avrupa Hava Seyrüsefer Planlama Grubu)

EAT- - Expected Approach Time (Muhtemel yaklaşma zamanı)

ECAC- - European Civil Aviation Conference (Avrupa Sivil havacılık konferansı)

ECLIPSE 500 ÖZEL JET:

Kabini BMW tarafından tasarlandı. 4 en fazla 5 yolcu taşır. Eclipse 500, Özel uçaklar içinde tercih edilen kişisel jetlerdendir. Sessiz çift motorlu bir jettir. Dünyanın ilk çift motorlu hafif iş jeti olan Eclipse 500, 2011 fabrika fiyatı 2.800.000 Türk Lirasıdır. Operasyoneldir, ekonomiktir ( emsallerinden yüzde 40 oranda daha az yakıt harcar).




Eclipse 500 John Travolta, Ralf Schumacher etc. 260 tanınmış kişi tarafından kullanıldı.



ELEV- -el- Elevation (Rakım, irtifa)

EMERG- - Emergency (Olağanüstü durum)

ETA- - Estimated Time of Arrival (Tahmini varış zamanı)

ETC- - Etcetera (and the rest, and soforth.) (Vesaire (v.s.))

ETD- - Estimated Time of Departure (Tahmini kalkış zamanı)

EUR- - European Region (Avrupa bölgesi)

EUROCONTROL - European Organization for the Safety of air 0Navigation (Hava seyrüsefer emniyeti için Avrupa Teşkilatı (ICAO'nun Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyet Teskilatı))

SAYFA BAŞI

F (FOXTROT-FOX)

FAA - Federal Aviation Administration (Amerika Birleşik Devletleri Sivil Havacılık Teşkilatı)

FAC- - Final approach course (Son yaklaşma hattı)

FAF- - Final approach fix (Son yaklaşma fiksi)

FAP- - Final approach point (Son yaklaşma noktası)

FIC- - Flight Information centre (Uçuş bilgi merkezi )

FDPS- - Flight Data Processing System (Uçuş bilgileri işleme sistemi)

FIR- - Flight Information Region (Uçuş Bilgi Bölgesi)

FIS- - Flight Information service (Uçuş Bilgi Hizmeti (Servisi))

FL- - Flight Level (Uçuş Seviyesi)

FM- - Frequency Modulation (Frekans Modülasyonu)

FM- - Fan Marker (Fan Marker)

FUO- - Foreign object damage (Yabancı cisimdem meydana gelen hasar (Meydan PAT sahasındaki taş, kuş v.s.))

FOD ( Yabancı Madde Hasar )

FPL- - Filled Flight (Plan, Doldurulmuş Uçuş Planı)

FREO- - Frequency (Frekans)

FT- - Feet (Dimensional Unit) Feet (Ölçü)

FTC- - Fast Time Constant (Elc.) (Sürat zaman sabitesi)

FANS- - Future Air Navigation (Geleceğin Hava Seyrüsefer Sistemi)





G (GOLF)

GÜMRÜK MUHAFAZA - Dışhatlarda açık havaalanlarında yolcuya ait eşya yada diğer yük, kargo ve postanın gümrük mevzuatı açısından denetlenmek veya alıkonulmak üzere, ya da yurt dışına gidip-gelecek her türlü mal ve malzemenin alınması veya gönderilmesi aşamasında gümrük mevzuatı hükümleri uygulamak üzere kullanılan izole edilmiş salonlar veya binalardır.
GÜMRÜKLÜ SALON - Dışhatlara açık havaalanlarında yolcuların giriş ve çıkış yapmadan önce gümrük mevzuatı açısından beyan veya kontrol işlemine tabi tutuldukları izole edilmiş salonlardır.

GCA- - Ground controlled approach (Yerden kontrollu yaklaşma)

GMT- - Greenwich Mean Time (Greenwich saati (UTC))

GND- - Ground (Yer)

GP- - Glide Path (Süzülüş Yolu)

GRP- - Group (Grup-Gruplandırma)

GS- - Ground Speed (Yer Sürati)

GST- - Glide Slope Intercept Altitude (Süzülme açısını kesiş irtifai)

H (HOTEL)

HANGAR - Havaalanlarında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalardır.
HAVAALANI - Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dahil uçakların iniş, kalkış ve yer hareketlerini yapmak üzere kullanmaları amacıyla düzenlenmiş sahalardır.
HAVAŞ - Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. Havaalanlarında yer hizmetini yürüten kuruluştur.


HA- - Continuous day and night service (Gece ve gündüz devamlı hizmet)

HAA- - Height above airport elevation (Havaalanı üzerinde irtifa)

HAT- - Height above touchawn (Teker koyma noktası üzerinde irtifa)

HOG- - Heading (Baş,( Yön))

HEL- - Helicopter (Helikopter)

HIPAR- - High Power acquisition radar (Yüksek takatli yakalama radarı)

HOSP- - Hospital Aircraft (Hastane uçağı)

HR- - Hours (Saat)

HS- - Service available during hours of scheduled operations (Tarifeli uçuş süresince sağlanan hizmet)

HX- - No specific working hours (Belirli çalışma saati yok)

KOMPOZİT KAPLAMA - Bir pistin beton ve asfalt karışık kaplanmasıdır.
KONVEYÖR - Terminallerde yolcu check-in`i esnasında, yolcu beraberinde olmayacak bagajların uçağa yerleştirilmek üzere alınarak gönderilmesi veya uçaktan gelen bagajlarin alınması amacıyla yolcuların yararlandıkları mekanik taşıyıcı görevini yapan şeritlerdir

I (INDIA)

IAC- - Initial Approach Course (İlk yaklaşma kursu)

IAF- - Initial Approach Fix (İlk yaklaşma fiksi)

IAF- - Instrument approach and Landing Chart (Aletle yaklaşma ve iniş planı haritası)

IAS- - Indicated Airspeed (Gösterge sürati (Uçaktaki sürat saatinin gösterdiği hızdır))

IATA - Internatinol Air Transport Assocation (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birligi)

ICAA- - Internatinol Civil Airports Assocation (Uluslararası Sivil Hava Meydanları Birliği)

ICAN- - International Comission for Air Navigation (Uluslararası Hava Seyrüsefer Komitesi)

ICAO - International Civil Aviation Organization (Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı)

ID- - Identifier or Identify (tanıtıcı ve tanıtma)

IFALPA- - International Federation of Airlines Pilots (Uluslararası Havayolu Pilot Federasyonu)

IFATCA- - International Federation Air Traffic Controllers Association (Uluslararası Hava Trafik Kontrolörleri Birliği)

IFF- - Identification Friend / Foe (Dost veya Düşman tanıma)

IFR- - Instrument Flight Rules (Aletle Uçuş kuralları)

IFRB- - International Frequency Registration Board (Uluslararası Frekans Tescil Heyeti)

ILS- - Instrument Landing System (Aletle iniş sistemi)

IM- - Inner Marker (İç marker)

IMC- - Instrument meteorological conditions (Aletli Meteorolojik şartlar)

INA- - Initial Approach (İlk yaklaşma)

INBD- - Inbound (Geliş)

INCERFA- - Uncertainity Phase (Şüphe hali)

INFO- - Information (Bilgi)

INOP- - Inoperative (Çalışıyor, yürürlükte)

INS- - Inertial Navigation System (Uçağı belirlenen sevkeden sistem)

IR- - Ice on Runway (Pistte kar var)

ISA- - International Standart Atmosphore (Uluslararası Standart Atmosfer)

ITU- - International Telecommunication Union (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği)

J (JULIET)

K (KILO)

L (LIMA)

L- - Left (Runway Identification) (Sol (Pist tanıtması))

LASER- - Light Aplification by Stimulated Emision of Radition (Işınlamanın tahrik edilmiş yayını yolu ile ışık şiddetlendirilmesi (Yükseltilmesi))

LAT- - Latitude (Enlem)

LCA- - Lowest Coverage Altitude (Asgari kaplama irtifa)

LDA- - Landing Distance Available (İnis mesafesi müsait)

LIDAR- - Light Detection and Ranging (Işıkla tesbit ve menzil bulma )

LLZ- - Localizer (ICAO) (Localizer (ICAO))

LMT- - Local Mean Time (Lokal saat)

LOC- - Localizer (FAA) (Localizer (FAA))

LCm- - Compass Locator at Outer Marker (Dış Marker kompas locator)

LOPAR- - Low Power Acquisition Radar (Alçak takatli yakalama radarı)

LORAN- - Long Range Air Navigation System (Uzun mesafe hava seyrüsefer sistemi)

M (MIKE)

MAA- - Maximum authorized altitude (Müsade edilen azami irtifa)

MAPT- - Missed Approach Point (Pas geçme noktası)

MDA- - Minimum descent altitude (Asgari alçalma irtifa)

METAR- - Aviation Routime Weather Report (Periyodik (Rutin) Hava raporu)

MES- - Microwave System (Mikrodalga iniş sistemi)

MM- - Middle Marker (Orta marker)

MOCA- - Minimum obstruction clearence altitude (Asgari mania müsade irtifa)

MODE- - Meteorogical Operational Telecomunications Network (Meteorolojik Bilgi Alışverişi Haberleşme Servisi)

MGL- - Mean Sea Level (Deniz Seviyesi)

MTBF- - Mean Time Between Failures (Arızalar arasındaki zaman aralığı)

MTI- - Moving Target Indicator (Hareketli hedef göstericisi)

SAYFA BAŞI

N (NOVEMBER)

NADGE- - NATO Air Defence Ground Envirenment (NATO Hava Savunma Yer Tesisleri)

NAMSA- - NATO Maintenance and Supply Agency (NATO Bakım ve İkmal Acentası)

NAV- - Navigation (Seyrüsefer)

NAVAID- - Air Navigation Facility (Hava Seyrüsefer Kolaylıkları)

NDB- Non- Directional radio Beacon (Yönlendirilmiş radyo bikini)

Ni-na- - Nautical Miles (Deniz Mili)

NOF- - International NOTAM Ofiice (Uluslararası NOTAM Ofisi)

NOTAM- - Notice to Airmen (Havacılara duyuru (ilan - bilgi))

SAYFA BAŞI

O (OSCAR)

OVERFLIGHT UÇUŞ - Bir hava aracının bir ülke hava sahasını, herhangi bir yere inmeksizin katetmesidir

OM- - Outer Marker (Dış Marker)

OPR- - Operator or Operate or Operative or Operating or Operational (İşletici, Operatör, çalışmaya hazır, çalışan)

OPS- - Operations (Çalışma)

O/R- - On request (istek üzerine)

ORB- - Orbit (Dairevi uçuş (Orbit))

SAYFA BAŞI

P (PAPA)

PİK GÜN, PİK SAAT - Belirli bir periyod içerisinde (genellikle bir takvim yılı içerisinde) bir havaalanında birim günde veya saatte kaydedilen işlem görmüş en yüksek yolcu, uçak, kargo v.s. sayısıdır.
PİST - Bir kara meydanında uçakların iniş ve kalkşıları için hazırlanmış, dikdörtgen şeklinde belirlenmiş sahalardır.

P- - Prohibited (Area) (Yasak (Bölge))

PANS- - Procedures for air navigation services (Hava seyrüsefer hizmetleri için usuller)

PAPI- - Precision approach path indicator (Hassas yaklaşma hat göstergesi)

PAR- - Precision Approach Radar (Hassas yaklaşma radarı)

PAT- - (Pist-Apron-Taksiyolu)

PCN- - Pavement Classification Number (Kaplama sınıflandırma numarası)

PLN- - Flight Plan (Uçuş Planı)

PPI- - Plan Position Indicator (Plan mevki göstericisi)

PSGR- - Passengers (Yolculuk)

PWR- - Power (Güç)

SAYFA BAŞI

Q (QUEBEC)

QBI- - Compulsory IFR Flight (Zorunlu IFR uçuş)

QFE- - Atmospheric pressure at Aerodrome Elevation (Havaalanı irtifainda atmosferik basınç)

QFU- - Magnetic Orientation of Runway (Pistin manyetik yönü)

QNH- - Altimeter Sub-scale Setting to obtain elevation when on the ground (Yerdeyken altimetreyi geçerli irtifaya ayar etmek (pist başında))

R (ROMEO)

RIGHT- - Runway Identification (Sağ (Pist tanıtması))

R/T- - Receiver-Transmitter (Alıcı-verici)

RAC- - Rules of Air and Air Traffic Services (Hava ve Hava Trafik hizmet Kuralları)

RADAR- - Radio Detection and ranging (Radyo ile bulma ve menzil ölçme (Radar))

RCC- - Rescue Co-ordination Center (Arama-Kurtarma Koordinasyon)

RPL- - Repetitive Flight Plan (Sürekli uçuş planı)

RRP- - Runway Reference Point (Pist referans noktası)

RSC- - Rescue Sub-Centre (Ikinci derecede kurtarma merkezi)

RSR- - En-Route Surveillance radar (Yol kontrol radarı)

RVR- - Runway Visual range (Pist görüş mesafesi)

RWY- - Runway (Pist)

RNAV- - Area Navigation (Saha Seyrüseferi)

S (SIERRA)

SESTEN HIZLI UÇAKLAR/JETLER: Günümüzde saatte 2200 Km saate çıkabilen bu uçakların (bk supersonik jet) tarihi gelişimi aşağıdaki gibi olmuştur.

1947 Bell X-1A Test pilotu Chuck Yeager 1947'de ses hızını aşan ilk pilot oldu.

1953 F-100 Super Sabre F-100, seri imal edilen sesten hızlı ilk savaş uçağıydı.

1964 SR-71 Blackbird İmal edilen en hızlı uçak SR-71, keşif amacıyla kullanılıyordu.

1976 Concorde İngiliz-Fransız ortak imalatı Concorde yolcu uçağı hizmete girdi.

B-1B Lancer Hareketli kanatları, süpersonik hızıyla B-1B, uçak tasarımında yeni bir çığır açtı.

1992 Sukhoi-Gulfstream S-21 Rus-Amerikan projesi sipariş alınamadığı için sona erdi.

1998 Dassault Falcon SST Yeterli performans veren motor bulunamadığı için proje iptal edildi.

SSBJ ve Aerion İki proje bu kez hayali gerçekleştirmeyi hedefliyor.


SNACK BAR - Hazır yiyecek ve içecek satılması için ayrılmış mekanlardır.

SAR- - Search and Rescue (Arama ve kurtarma)

SATKOM- - Satellite Communications (Peyk (Uydu) Muhaberesi)

SELCAL- - Selective calling System (Seçerek çağıran sistem)

SHORAN- - Short Range Navigation (Kısa mesafe seyrüseferi)

SHAPE- - Supreme Headquarter Allied Powers Europe (Avrupa Mut.Kuvvetleri Yüksek karargahı)

SIA- - Standart Instrument Arrival (Standart Aletli yaklaşma)

SIAP- - Standart Instrument Approach Procedure (Standart Aletli yaklaşma usulü)

SID- - Standart Instrument Departure (Standart Aletli kalkış)

SITA- - Airlines Worldwide Telecomunications and Information Services (Havayolu şirketlerinin haberleşme hizmetlerini yürüten kuruluş)

SNOWTAM- - Snow NOTAM (Kar NOTAMI)

SOC- - Sector Operation Center (Bölge Hareket Merkezi)

SONAR- - Sound navigation and Ranging (Ses ile seyrüsefer ve mesafe)

SOS- - Save our Souls (Mors haberlesmesinde tehlike sinyali)

SPL- - Supplementary Flight Plan (Ek uçuş Planı mesajı)

SSR- - Secondary Surveillance Radar (Karşılıklı MODE (KOT) gönderme ve Cevaplama sistemi ile çalışan radar işaret ışığı)

STA- - Stright in Approach (Direk yaklaşma)

STANAG- - Standardization Agreement (Standartlaştırma anlaşmaları)

STAR- - Standart Instrument Arrival Route (Standart aletli geliş yolu)

STC- - Sensitivity Time Constant (Hassas zaman sabitesi)

STN- - Station (İstasyon Muhabere, SSY v.s.)

STOL- - Short Take-off and Landing (Kısa kalkış ve iniş)

SUPERSONIK JET

Saatte 2.200 Km hızla uçabilen uçaklardır. Tarifeli yolcu uçaklarından üç kat daha hızlı olan bu özel jetler, uzun menzilleri ile işadamlarına tasarlanmaktadır.

Eski Concorde'lar ve askeri jetler dışında ses hızının üzerinde uçabilen uçak bulunmamakta. Concorde'ların en önemli müşterileri olan işadamları bugün arayışta.
Aslında sesten hızlı iş jeti çalışması 1991'de Amerikan Gulfstream ile Rus Sukhoi şirketlerinin ortaklığında yapıldı. S-21 adı verilen proje sipariş alamadığı için iptal edilmiştir. 1998'de Fransız iş jeti imalatçısı Dassault supersonik jet projesi başlattı. Projede en büyük sorun motor konusunda yaşandı. Tüm imal edilen süpersonik motorlar, askeri jetlere göre tasarlanmıştı. Askeri motorların çok sık bakım ihtiyacı, aşırı yakıt harcamaları temel engeldir.

2012 NBAA Fuarı'nda iki projeyle birlikte süpersonik uçak tartışması yeniden gündeme geldi. Bir tarafta Lockheed Martin var. Adını askeri uçakların yanı sıra sesten üç kat daha hızlı uçan SR-71, radara yakalanmayan F-117 gibi projelerle duyuran Lockheed, SSBJ adını verdiği proje ile pazardan pay almak istiyor. Uçak ters ‘V' şeklindeki kuyruk yapısına sahip.

KISA KANATLAR

Lockheed Martin'in karşısında Boeing ve Raytheon var. İki şirket de havacılık sanayiinde gerek yolcu uçakları gerekse de iş jetlerinde çok ciddi güce ve tecrübeye sahip. Aerion adı verilen projeyle, kısa kanatları sayesinde hızının rakipten saatte 300 kilometre daha yüksek olması hedefleniyor.

2012 itibariyle jetin fiyatı 120 milyon Türk Lirası. Uçaklar 12 koltuklu. Menzili

7 .400 Km. süpersonik iş jetlerinin geliştirme maliyeti ise 3 milyar dolar.

Süpersonik uçakların en büyük derdi gürültü. Sesten daha düşük hızla uçarken oluşan ses dalgaları, uçaktan daha hızlı olduğu için öne doğru yayılıyor. Uçağın ses hızını aşmasıyla birlikte çıkardığı ses dalgaları üst üste binmeye başlıyor.

Titreşim üst üste binen ses dalgaları nedeniyle çok fazla artarak yüksek basınç oluşturuyor. Mach 1 olarak adlandırılan ses hızı saniyede 340 metre sınırına geldiğinde uçak bu üst üste binmiş olan dalgaları yani ses duvarını aşıyor. Bu geçiş sırasında patlama sesleri duyuluyor.

Gürültü nedeniyle sivil süpersonik uçakların deniz gibi yerleşim biriminin olmadığı yerde uçuşlarına izin veriliyor. Şimdi her iki şirket de uçağın tasarımında yapacakları değişimlerle gürültüyü en aza indirmeyi hedefliyor.

2022 yılına kadar süpersonik iş jeti ihtiyacı 250-300 uçak arasında. En büyük müşteriler NetJet gibi hisseli uçak hizmeti veren kuruluşlar




SYCBL- - Serviceable (Hizmette, faal)

SX- - Simplex (Aynı anda tek yönlü alma veya gönderme yapan muhabere sistemi)

T (TANGO)

T- - Temperature (Isı)

TACAN- - Tactical Air Navigation (Taktik hava seyrüseferi)

TAF- - Tactical Air Force (Taktik hava kuvveti)

TAKSİ - Uçağın yerde yaptığı hareket
TAKSİRUT - Bir havaalanında uçakların yerde pist ve apron gibi bölümler arasında gidip gelmeleri için düzenlenmiş standart ölçülerdeki yollar.

TAR- - Terminal Area Surveillance Radar (Terminal sahasi izleme radarı)

TAS- - True Air Speed (Hakiki hava sürati)

TAX- - Taxiing or taxi (Uçağın yerde rule yapması yada taksi)

TDZ- - Touchdown Zone (Tekerlek koyma bölgesi)

TFC- - Traffic Trafik (Mesaj trafiği, uçak trafiği v.s.)

TMA- - Terminal control Area (Terminal kontrol sahası)

TO- - Technical Order (Teknik (Emir), Talimat)

TODA- - Take of Distance Available (Kalkış için kosu mesafesi)

TTR- - Target Tracking Radar (Hedef Takip Radarı)

TVOR- - Terminal VOR (Terminal VOR)

TWR- - Aerodrome control Tower or Aerodrome control (Havaalanı Kontrol Kulesi veya Meydan kontrol)

TWY- - Taxiway (Taksi yolu)

U (UNIFORM)

UAR- - Upper Air Route (Yüksek seviye havayolu (24500 ft üstü))

UCA- - Upper Control Area (Yukarı kontrol sahası)